Patrimonio civil e relixioso

Todas e cada unha das parroquias que conforman o municipio, encerran recordos históricos, en moitos casos envolvidos en lendas que falan da importancia de Crecente ao longo da Historia.

A continuación pasaremos a analizar as construcións histórico-artísticas máis destacables deste conxunto natural e arquitectónico, sen que se lle esquece a abundante presenza de construcións típicas da xeografía galega como son os hórreos, as casas de labranza, os "petos de ánimas" ou os cruceiros.

Construcións típicas da xeografía galega

Crecente, ao igual que o resto de municipios que compoñen a xeografía galega, presenta construcións típicas acorde coa actividade predominante, que neste caso é a agricultura. Por iso, é frecuente encontrarnos ao longo de todo o percorrido por Crecente numerosos hórreos que está presente en maior ou menor número en cada unha das once parroquias que conforman o municipio. Case todos os veciños posuían un hórreo, ben en propiedade particular ou compartido con outros veciños, coa finalidade de almacenar e secar o millo, tras a incorporación deste cereal na agricultura galega no século XVII.

O tipo de hórreo que máis abunda en Crecente é o hórreo de planta rectangular e estrutura de pedra, con elementos de peche en madeira, conservándose en moitos casos soamente a armazón de pedra. Non adoitan ser de grandes dimensións, sendo o número de pés variable entre catro e seis.

En relación cos hórreos tamén teriamos as casas de labranza, sendo un exemplo diso, a "Casa dás Parrochas" (Freixo), que é unha edificación de trazado sinxelo datada na segunda metade do século XVIII e na que destaca a súa entrada ameada e a execución da cantería no seu conxunto.

Outra construción típica, presente na xeografía galega é o coñecido como "peto de ánimas", construídos o maior parte deles no século XVIII e situado xeralmente en camiños e cruces de camiños.

Trátase dunha das manifestacións materiais do culto aos mortos, da devoción polas Ánimas. Son construcións en pedra ou madeira, nos que se representan escenas do purgatorio. A finalidade destes elementos populares é a de ofrecer esmolas de todo tipo ás ánimas que non encontran descanso no purgatorio, para que alcancen a felicidade no ceo e unha vez liberadas intercederán por quen fixo a ofrenda.

Os petos de ánimas que encontramos no municipio de Crecente datan a maioría do século XIX e sitúanse en:

• Filgueira: Guillade y Surreiro.
• Ameixeira.
• Angudes: A Carreira.
• Sendelle: Pazo.
• Freixo: Nane, Soutomaior.
• Crecente: Montecelo.
• Quintela: Fonterrastrada.
• Albeos: Mosteiro y Cazapal.
• Ribeira: Regueiro.
• Rebordechán: Pousa.

Encontramos tamén en Crecente, un monumento fortemente enraizado en Galicia, os cruceiros, os cales están constituídos por unha serie de elementos claramente diferenciados: plataforma, pedestal, fuste, capitel e cruz. Estes sitúanse nos cruzamentos de camiños e en lugares relacionados con crenzas pagás, que posteriormente foron cristianizadas a través dos propios cruceiros.